Selçuklular
ile Gazneliler arasında yapılan, Selçukluların başarısıyla sonuçlanan savaş
(1040).
Bu savaş,
Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun kuruluşuna temel oldu. Selçukluların
bağımsızlıklarını elde edişleri, Gazne devletinin itibarını sarsmıştı. Harezm
valisi Altuntaşoğlu Harun, Selçukluları, Horasan'ın fethi için teşvik ederek
Gaznelilere karşı isyan etti. Karahanlı hânedanından Böri Tekin, Toharistan ve
Hattulan taraflarına, 1038 yılında bir akın yaptı. Onunla Ali Tekin oğulları
arasında başlayan gerginlik, Gazneliler'in işine yaradı. Gazneli Sultan Mesud,
1028'de 60 savaş filinin yer aldığı büyük bir orduyla Gazne'den Belh'e hareket
etti. Bir orduyu Herat'a, başka bir orduyu da Merv üzerine gönderdi.
Gazneliler, Selçukluları ve Türkmenleri tamamıyla ezmek kararındaydılar. Sultan
Mesud, Belh'e vardığı zaman Çağrı Bey, Talekan, Fâryâb ve Şapûrgan'ı istilâ
ediyordu. Sultan Mesud, nisan ortasında, Serahs'a yürüyen 70 000 süvari ve 30
000 piyadelik ordusuyla onu takip etti. İki ordu 15 Mayıs 1039'da karşılaştı.
Selçuklular, çöle çekilmek zorunda kaldılar. Bu iklime alışık olmayan Gazne
ordusu, takibe girişemedi. Uzun süren çatışmalardan sonra, geçici bir anlaşma
yapıldı. Bu sürede Selçuklular, Türkistan'dan gelen Oğuzlar ile birleşerek
güçlendiler. Sultan Mesud, hazırlıklarını tamamlayarak 12 Kasım 1039'da tekrar
harekete geçti. 1040 mayısında ilk çarpışmalar başladı. Selçuklular, hafif
süvari kuvvetleriyle saldırarak, su kuyularını kullanılmaz hâle getirdiler.
Gazne ordusu, su bulabilmek amacıyla, Dandanakan hisarına çekilmek zorunda
kaldı. Buradaki kuyular da işe yaramaz duruma getirilmişti. Gazne ordusunda
disiplin bozuldu. Meydan muharebesi üç gün sürdü. Susuzluk, yorgunluk, açlık
yüzünden dağılan Gazneliler, tam bir bozguna uğradılar. 23 Mayıs 1040 Cuma
günü, kesin zafer kazanıldı. Sultan Mesud, 100 süvari ile savaş meydanından
güçlükle kurtuldu. Gazne ordusu, bütün hazinelerini, mallarını, silahlarını
bıraktı.
Bundan
sonra Selçukluların karşısına çıkacak önemli bir kuvvet kalmadı; bu zaferle
Selçuklu devletinin kuruluşu kesinleşti. Savaşın sonunda Sultan Mesud,
Horasan'ı tamamıyla Selçuklulara terk etti. Bağımsızlıklarını kazanan
Selçuklular, bu tarihten sonra, İslâm ülkelerini ele geçirmeğe başladılar.
webhattı.com
Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…