Osmanlı
çocuk dergiciliğinin zirvelerinden biri olan Çocuklara Rehber dergisi 1897
yılında yayımlanmıştır. Haftada bir çıkan dergi 20 paraya satılmıştır. İstanbul
dışında yayımlanan dergilerin ilkidir.
"Mustafa
Kemal'in, Selânik Askeri Rüştiyesinde okuduğu yıllarda Selânik'te yayımlanmakta
olan Çocuklara Rehber adlı bu haftalık derginin soru-bulmaca türünde
düzenlediği yarışmalara katıldığını öğreniyoruz."1
Aynı
zamanda bu dergi öztürkçeye ağırlık veren "terkipsiz bir dil"
kullanmaya da önem veriyordu. Özellikle Serezli Öğretmen Sadi, okuyucuları olan
okul çocukları için yalın Türkçe ile yazılmış örnekler veriyor ve bundan
güttüğü amacı şöyle açıklıyordu: "Rehber'imize ara sıra yalnız Türkçe
sözlerle yazacağım. Umarım ki sevgili çocuklar böyle açık bir Türkçeyi okumakla
daha çok sevineceklerdir; çünkü kolay kolay anlayacaklardır. Yazmak okumak
içindir, okumak da anlamak içindir, anlatmak ise bundan sonra başlar."
Öğretmen
Sadi, çocuklara verdiği yazışma örneklerinde, dile dolmuş bulunan Arapça ve
Farsça sözcüklerin anlamayı ne denli güçleştirdiğini vurgulamaktan da geri
kalmıyordu:
"Orada
gezmekten usanmış, boş durmaktan sıkılmış olduğum için bana okuyup eğlenecek ne
bulursan bul da gönder diyorsun. Ne bulayım? Bilmez misin ki bizim gibi
çocukların anlayacağı dil ile yazılan sözler pek azdır. Hangisini göndersem
yüzlerce Arapça, Farisice sözler karışmış, anlaşılması güç bir dil ile yazılmış
olacak değil mi? Bunları okumak da ayrıca bir takım iç sıkıntılarına uğramak
demektir."
Öztürkçe
akımının öncülerinden olan bu dergi, ayrıca fen bilimlerine ve özellikle
matematiğe ilişkin sorular ve bilmeceler de düzenlemekte, bunlara doğru cevap
veren öğrencilerin adlarını ertesi nüshasında yayımlanmaktaydı. Bu nedenle
derginin 24 Kasım 1897 günlü sayılarında soruların çözenler arasında,
"Askeri Rüştiye son sınıf öğrencilerinden Mustafa Kemal'in adının da
bulunması"2, onun sözkonusu derginin okuyucularından olduğunu ve daha o
yıllarda Türkçecilik akımını izlediğini göstermektedir.
1-
A. Ü. Elöve, Mustafa Kemal Selânik Rüştii Askeri Mektebi Son Sınıf Talebesi
İken, Uludağ, s. 6-12.
2-
a.g.e.
#yalnuk
