TÜRK UYGARLIĞI HER
GEÇEN GÜN ORTAYA ÇIKIYOR
Moğolistan’da
1300 Yıllık Türk Anıtsal Mezar Keşfedildi
Moğolistan’ın doğusundaki Dongoin
shiree arkeolojik alanında, Türki runik yazılar kazınmış 14 dikili taştan
oluşan kare bir mezar kompleksi keşfedildi.
Dongoin shiree arkeolojik alanında
bulunan Türki mezar kompleksi. F: Osaka University and Institute of History and
Archaeology, Mongolian Academy of Science
Keşif, Osaka Üniversitesi ve
Moğolistan Bilimler Akademisi Tarih ve Arkeoloji Enstitüsü tarafından ortak
yürütülen kazılar sırasında üç yıllık bir araştırma projesi kapsamında yapıldı.
Daha önce, bu tür yazıtların
yalnızca Ulan Bator’un batı bölgesindeki bozkırlarda olduğuna inanılıyordu.
Ancak bu keşif, Ortaçağ’da doğu Moğolistan’daki ilişkilerin ve kabile
dengelerinin aydınlatılmasını sağladı.
Söz konusu anıtsal yapı kare
biçiminde ve ortadaki yükseltilmiş bir tepedeki mezarın etrafını saran yazıtlı
14 dikilitaştan oluşuyor.
Dikilitaşlardaki her bir yazıda,
Türki kabilelere ait toplam 100 tamga yer alıyor (Tamga, Avrasya Türklerinin
kullandığı bir mühür, harf, yazı ve
damga). Aynı zamanda bu dikilitaşlardaki yazıtlar, Moğolistan’da şimdiye kadar
bulunan en büyük Türki yazıtlarını oluşturuyor.
Mezarda bulunan kömür parçası, koyun
derisi parçası ve bir at kemiği parçasına yapılan radyokarbon analizler, bu
mezar kompleksinin yaklaşık olarak 8. yüzyılda, İkinci Göktürk Kağanlığı
döneminde yapıldığını gösteriyor.
Yazıtları deşifre eden Profesör
Takashi Osawa, bu mezar kompleksinin bir Yabgu’ya ait olduğunu söylüyor. Yabgu,
Bilge Kağan döneminde (MS 716-734), Kağan’dan sonraki en yüksek ünvandı.
Anıtsal mezar kompleksinin etrafında
yapılan ritüellerin bir illüstrasyonu. F: Osaka University and Institute of
History and Archaeology, Mongolian Academy of Science
Ayrıca, bu Yabgu’nun doğu
Moğolistan’da Tengri Kağan döneminde (MS 734-741), üst düzey idari görevli ve
bir komutan olan Tölis-Shad oldu.
Bulgular, bu benzersiz mezar kompleksinin
bulunduğu Dongoin shiree stepinin, Çin ve Türk metinlerindeki yazıtlardan
bilinmeyen eski Türk Kağanlığının doğu alanının merkezi olduğunu gösteriyor.
Ayrıca bulgular, doğudaki
hükümdarlar ile bölgedeki Moğol kavimleri arasındaki siyasi ve askeri güç
ilişkilerini ortaya koyuyor.
Science Daily. 21 Aralık 2017.
Osaka University. “Discovery of
ruins of ancient Turkic monument surrounded by 14 pillars with inscriptions.”
ScienceDaily. ScienceDaily, 19 December 2017.