Manzum ve mensur eserleriyle sadece Çağatay
edebiyatının değil, bütün Türk edebiyatının önde gelen simalarındandır.
Özellikle Farsça Dîvân’ı ve Me-câlisü’n-nefâis adlı tezkiresiyle de İran
edebiyatında çok üstün bir mevkii vardır. Farsçanın resmî dil olarak hüküm
sürdüğü, Fars edebiyatının Molla Câmî ile zirveye ulaştığı ve münevverlerin
Farsça yazmayı meziyet saydıkları dönemde, Nevâyî’nin,Türkçenin birçok yönden
Farsçadan üstün bir dil olduğunu savunması ve Türkçe ile de yüksek bir edebiyat
meydana getirmenin mümkün olduğunu bizzat eserleriyle ispat etmesi, genç
şairleri Türkçe yazmaya teşvik ederek Özendirmesi göz önüne alınırsa, kültür
ve edebiyat hayatımızdaki yeri ve hizmeti daha iyi anlaşılır.
Nevâî çocukluk döneminden başlayıp hayatının sonuna
kadar söylediği ürkçe şiirlerini toplayarak yedi farklı divan meydana
getirmiştir. Bunlardan Beâyi’u’l-bidâye, Hüseyn-i Baykara’nın isteği üzerine,
Türkçe yazmış olduğu en eski şiirlerini topladığı divanıdır. Nevâdirü’n-nihâye
1476-1486 yılları arasında söylemiş olduğu şiirlerini ihtiva eden ikinci
divanıdır. Garâibü’s-sıgar yine Hüseyn-i Baykara’nın şiir yazmada
durgunlaştığı sırada Nevâî’ye iki ayrı divan daha tertip ederek bunların sayısını
dörde çıkarmasını istemesi üzerine, Nevâî’nin ilk tertiplediği iki divanı ile
yirmi yaşına kadar söylediği şiirlerini bir sınıflamaya tabi tutarak
oluşturduğu divanıdır. Eser Günay Kut (Alî Şîr Nevâyî, Gara’ibü’s-sıgar
[İnceleme-Karşılaştırmalı Metin], Ankara 2003) tarafından yayımlanmıştır.
Nevâdirü’ş-şebâb gençlik dönemlerinde yâni yirmi
ile otuz beş yaşları arasında yazdığı şiirleri ihtiva eder. Eser üzerine Metin
Karaörs doktora çalışması yapmıştır. Bedâyi’u’l-vasat orta yaşlarda yani otuz
beş ile kırk teş yaşları arasında yazdığı şiirlerden oluşmaktadır. Eser Kaya
Türkay tarafının yayımlanmıştır. Fevâidü’l-kiber ömrünün sonuna doğru yazdığı
şiirlerden meydana gelmiş olup Önal Kaya tarafından neşredilmiştir. Özellikle
son dört divanda yer alan şiirlerin kesin olarak Nevâî’nin zikrettiği
dönemlerde yazıldığını söylemek zordur.