OSAKA -
Eski Türk Yazısı
ile yazılı iki büyük taş levha Doğu Moğolistan steplerinde
bulunmuştur. 100 yılı aşkın bir süreden beri bir Japon araştırmacı
tarafından bu tür bir keşif ilk kez yapıldı.
Osaka
Üniversitesi Lisansüstü Okulundan Eski Türk
Tarihi Profesörü Takashi Osawa kitabeleri sekizinci yüzyılın
ortalarına tarihlendirdi.
“O
buluntular Çin'de hüküm sürmüş Sui ve Tang hanedanları döneminde yaşamış,
onlarla karşı karşıya gelmiş Orta Asya bozkırlarında bulunan Göktürk halkının
barış ve savaş zamanındaki siyasi sistem ve kurumlarıyla ilgili çok değerli
ipuçları sunabilir” dedi.
Osawa
ve Bilimler Akademisi Moğol Arkeoloji Enstitüsü araştırmacıları Dongoin shiree
denilen bir arkeolojik sitede Mayısta iki dev kitabe kalıntısı keşfedildiğini
söyledi. Kitabeler Moğolistan'ın başkenti Ulan Bator’un 400 kilometre
güneydoğusunda Delgerkhaan Dağı yakınındadır.
Kitabeler,
sırasıyla, 4 metre ve 3 metre olarak ölçülmüştür.
Kitabeler
Eski Türk yazısını oluşturan damgalar olarak 20 dizinde, 2.832 sembolle
yazılmıştır.
Osawa
yazının deşifresinde, “ölen sevgili evlatlarının arkasından ailelerinin
ağıtları ve vatanı terk etmek zorundaki insanlara ağıtlar” olduğunu söyledi.
Bir
yazıtta "Ah, benim evim!" diğerinde: "Ah, benim vatanım!"
konusu işleniyor.
Kitabelere
kazınmış İşaretler büyük olasılıkla Ashina (AŞİNA)
kabilesine, yani İkinci Türk İmparatorluğu'nun hükümdarlık ailesi (682-744)
üyelerine ait özel metinleri içermektedir.
Göktürkler kendi
alfabeleri ve kendi dilleriyle kitabeler yazan Orta Asya'daki eski göçebe
insanlardır.
Uzmanlar,
en ünlü üç Eski Türk yazıtının (Bilge
Kağan, Kül Tigin ve Tonyukuk) yaklaşık 120 yıl önceki merkezi Moğolistan’da
keşfinden beri türünün ilk keşfi olan bu yazıtların keşfedilmesinin çok önemli
olduğunu söylemişlerdir.
Osawa
"Bu keşif toprağa gömülü kalan başka parçaların da bulunması ile
bireylerin yaşamları ile ilgili rekor bir bilgi sunabilir," dedi.
Takao
Moriyasu, Kinki Üniversitesi Orta
Asya tarihi profesörü "Bir Danimarkalı dilbilimci 19. yüzyılın
sonlarında Türk Yazıtlarını deşifre etmiştir. Yeni bulunan Eski Türk
Yazıtlarının okuma merkezi olan Üniversitede deşifre edilmesiyle, en son
buluntular yeni gerçeklerin çözülmesine yardımcı olabilir." dedi.
Yili
Kağan 552 yılında ilk Türk İmparatorluğu'nu kurduğu zaman Göktürk devletinin
tarihi başladı.
630
yılında Çin’in
Sui hanedanlığı zamanında Göktürkler bağımsızlığını kazanarak 2. Türk
İmparatorlunu kurdu. Çinin siyasi manevraları sonucu 682 yılında Tang hanedanı
döneminde Çin’in kurallarına (Entrikalarına) yenilerek Doğu ve Batı Göktürk
İmparatorluğu olarak ikiye ayrıldı. 744 yılında Uygurlar tarafından tamamen
ortadan kaldırıldı. Yerine Uygur Devleti kuruldu.