Türklüğün doğduğu
Ötüken'de tarihi değiştirecek yazıt bulundu. Orhun Anıtlarından da eski yazıtta
‘Tanrı’, ‘Türk’, ‘Kutluk’, ‘Tümen’ yazıları var
Moğolistan’da Kültekin ve Bilge
Kağan’ın babası ve İkinci Göktürk Devleti’nin kurucusu İlteriş Kutluğ Kağan’a
ait yazıt ortaya çıktı. Yazıtta ‘Tanrı’, ‘Türk’, ‘Kutluk’, ‘Tümen’ yazıları yer
aldığı ifade edilirken ilk kez ‘Türk’ adının geçtiği varsayılan Orhun
Anıtlarından daha eski bir Türk anıtı keşfedilmiş oldu.
Moğolistan Ötüken'de 'Türk' adının
geçtiği ilk yazıt bulundu
Uluslararası Türk Akademisi ve
Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü, Moğolistan’ın Ötüken bölgesindeki Nomgon
Ovası’nda Kültekin ve Bilge Kağan’ın babası olan İkinci Göktürk Devleti
kurucusu İlteriş Kutluğ Kağan’a ait yazıt bulduklarını açıkladı.
Hürriyet’ten Ali Rıza Akbulut ve Emin Mert Kırarslan’ın haberine göre Uluslararası Türk Akademisi ile Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü’ndeki bilim insanları 2016’da araştırmalara başlamıştı.
Nomgon Ovası bölgesinin İkinci Göktürk
Devleti’nin kurucusu olan İlteriş Kutluğ Kağan’ın tüm Türk boylarını topladığı
yer olduğu düşünülüyordu.
İLK TÜRK ADININ GEÇTİĞİ YAZIT
Bilim insanları ilk olarak 19 Türk
boyunun tamgalarının kazındığı bir bengü taşı keşfetti. Sonrasında çok sayıda
heykel ve elinde ant kadehi bulunan Türk beylerine ait heykeller bulundu.
Pandemi nedeniyle ara verilen ve Temmuz 2022’de yeniden başlatılan
çalışmalarda, yaklaşık 250 metrekarelik bir kurganda yapılan kazıda dev bir
külliye ortaya çıktı.
ORHUN YAZITLARINDAN DAHA ESKİ
Külliyede ibadet yeri olduğu tespit edilen alanda ise, üzerinde iki yüzünde Türkçe ve bir yüzünde Soğdca yazılar bulunan bir taş ile kaplumbağa şeklindeki temeli ortaya çıktı. Taşın üzerindeki metinde “Tanrı”, “Türk”, “Kutluk”, “Tümen” gibi bir dizi kelime tespit etti. Yazıtın İkinci Göktürk Kağanlığını yeniden canlandıran Kültegin ve Bilge Kağan’ın babası İlteriş Kutluk Kağan adına dikildiği sonucuna varıldı. Keşifle ‘Türk’ adının ilk kez geçtiği var sayılan Orhun Anıtlarından daha eski bir Türk Anıtı bulunmuş oldu.
Türk Akademisi Başkanı Darhan
Kıdıralı, iki yüzünde 12 satırlık eski Türk yazısı, üçüncü yüzünde ise eski
Soğd yazısı bulunan anıttaki “Tanrı”, “Türk”, “Kutluk” ve “Tümen” kelimelerini
okuduklarını söyledi. Kıdıralı, “Orhun Yazıtları çok önemlidir ama bu yazıt da
büyük öneme sahiptir. Bizim yazı tarihimizi daha ileri götürmektedir. Ek olarak
Türk kelimesi ilk defa Türk bilim insanlarınca keşfedilmiştir. Biz akademiye
üye ülkelerimizde bunun (keşfin) bilimsel tanıtımını yapacağız. Ayrıca
UNESCO’da da bunun bir tanıtımını yapmayı düşünüyoruz. Bu hepimizin tarihine
ışık tutacak ortak ve değerli bir buluştur.” dedi.
İLTERİŞ KUTLUĞ KAĞAN KİMDİR?
İlteriş Kutluğ Kağan, Çin’de doğup
büyüdü. 681 yılında 17 arkadaşı ile Türk devletini yeniden kurmak için harekete
geçti. Birçok kavmi tek bayrak altında toplayarak Çin’e karşı isyan etti. 682
yılında Göktürk Devleti’ni ikinci kez kurarak ülkenin başına geçti. Hiçbir
savaşta yenilgiye uğramadığı rivayet ediliyor.
BİLİM İNSANLARI ‘ÇOK ÖNEMLİ BİR KEŞİF’
Prof. Dr. Ahmet Taşağıl: Türk dünyası ve Türk tarihi açısından çok önemli bir keşif. Kültigin ve Bilge Kağan yazıtları kadar önemli bir keşif olabilir.
Doç. Dr. Elvin Yıldırım: Kutlu olsun. Uluslararası Türk Akademisi ile Moğolistan Arkeoloji Enstitüsü’nü kutluyoruz.
Prof. Dr. Kürşad Zorlu: Türk tarihi
için önemli buluş. “Türk” ve “Tengri” ifadeleri var. Yazıt bu yönüyle Türk
adının geçtiği ilk eser olacak. Hayırlı olsun.
Türk Tarihi, Türk, Ötüken, Bilge Kağan, Kültigin,