Turkuaz Sevdam

 

Semerkant’tan Buhara’ya aslen şecerem bağlı,

Kırım-Tatar, Özbek, Kazak göbek dönmez Emmoğlu.

"Yâkutiler" Sibir’deki çınar kökü Türkoğlu,

Bir ok attım Türkistan’a, menzilini yönlerim,

Ne mutluyum, onurluyum, Türk’üm türkü dinlerim.

 

İlk Kurt izi Ötüken’de deseler inanırım,

Ural-Altay dağlarına Yılkıyla tırmanırım.

Ata yurduma varınca Kurt postu donanırım.

Hangi soydaş neredendir lehçesinden anlarım,

Ne mutluyum, onurluyum, Türk’üm türkü dinlerim.

 

Sincan halkı, kızıl Çin’de Uygurların teberi,

Bilmiyorsan, oku öğren! tarihten al haberi.

Türklük kokar Ortaasya bozkırının her yeri,

Bilge Kaan yazıtında kazılıdır dünlerim.

Ne mutluyum, onurluyum, Türk’üm türkü dinlerim.

 

Azerbaycan bilirim ki, oğuz ata torunu,

Pek severim gardaşımın gardaşlık şuurunu.

Dedem Korkut diyarında Aliyev şiârını,

"İki devlet bir milletiz " dùsturuyla ünlerim.

Ne mutluyum, onurluyum, Türk’üm türkü dinlerim.

 

Gence, Şuşa, Nahçivan’dan iniversen aşağı

Tebriz ellerine kadar hamısı Türk uşağı.

Yüzyıllardır Rus, Ermeni ve de Acem uşağı

Zulmeyledi gardaşıma duydunuz mu? canlarım.

Ne mutluyum, onurluyum, Türk’üm türkü dinlerim.

 

Hiç anlamam poptan, cazdan, türkü söylerim gözüm!

Bağlamamın tellerinde bağlıdır yanık sözüm.

Yalnız Türkiyeli değil, Türkistanlıdır özüm,

Bizi bize anlatır bak! bin yıldır ozanlarım.

Ne mutluyum, onurluyum, Türk’üm türkü dinlerim.

 

Ben beni bileli dostlar! Türk tarihi okurum,

Göğsümdeki ay-yıldızı şiirlere dokurum.

Bazen şehit-şuhedâya gözyaşımı dökerim.

Tam onaltı bayrağımın gölgesinde "şan’larım"

Ne mutluyum, onurluyum, Türk’üm türkü dinlerim.

 

Ali Görgan

Edebiyat Defteri

Tümünü Oku

KARAKEÇİLİ TÜRKMENLERİ

 

XVI. yüz yılda Anadolu’da bu adla iki önemli oymağa rastlanmaktadır. Bunlardan biri Urfa, diğeri de Ankara bölgesinde yaşamaktaydı. Aynı yüz yılın ikinci yarısında Teke (Antalya) yöresinde de bu adla anılan küçük bir oymak mevcuttu. Ankara bölgesindeki Karakeçililerden bir kol Eskişehir bölgesine göçerek orada yurt tutmuş, bu koldan bazı obalar da Balıkesir bölgesinde yerleşmiştir. Urfa yöresindeki Karakeçililer hakkında en eski bilgi XV. yüz yılın ikinci yarısına kadar inmektedir. 

Bu sıralarda Karakeçililer, Akkeçili oymağı ile birlikte Mardin yöresinde yaşıyor ve Akkoyunlulardan Mardin Hükümdarı Cihangir Mirza’ya tâbi bulunuyordu. Uzun Hasan Bey, ağabeyi Cihangir Mirza ile mücadele ederken 1457 yılında Mardin yöresine girmiş ve Cihangir Mirza’ya bağlı olan Karakeçili ve Akkeçili oymaklarını göç ettirerek kendi ülkesine ait bir yere yerleştirmişti. Bu oymaklardan Akkeçililere dair başka bilgiye rastlanmamaktadır. Muhtemelen bunlar küçük gruplara bölünerek yeni adlar altında varlıklarını sürdürmüşlerdir. XVI. yüz yılda Kütahya yöresinde 27 obalı Akkeçili adlı bir oymak vardı. 

Fakat bunların Mardin yöresindeki Akkeçililerden farklı bir teşekkül olduğu anlaşılmaktadır. Karakeçililer ise XVI. yüz yıla ait Urfa sancağı tahrir defterlerinde zikredildikleri gibi adlarına mühimme defterlerindeki hüküm sûretlerinde de rastlanır. Bunlar, daha sonra Urfa’nın kuzeyindeki Siverek yöresiyle ona komşu yerlerde yurt tutmuştur. Bu arada Siverek’e bağlı Karakeçi köyü bu oymağa ait yerleşim merkezlerinden biridir. Malatya’ya bağlı Besni kazasındaki Karakeçi köyünün ise bunlara ait olup olmadığı bilinmemektedir. 

Belgelerde Urfa Karakeçilileri Akkeçililer gibi Kürt asıllı gösterilir. Ancak oymağı teşkil eden şahıslar arasında Yağmur, Gündoğmuş, Bayram, Güvendik, Sevündük, Budak, Kaya, Sarı, Satılmış gibi Türkçe adlar taşıyanlara rastlanması bu bilginin doğru olmadığını ve bölgede beraber yaşadıkları Kürt aşiretleri dolayısıyla böyle anıldıklarını düşündürmektedir. 

XVI. yüz yılda Sivas’ın batısından Ankara’nın güneydoğusuna kadar uzanan geniş sahada yaşayan ve Uluyörük Türkleri adıyla anılan topluluğun büyük oymaklarından birini Karakeçililer teşkil ediyordu. Uluyörük topluluğu “bölük” denilen 28 oymaktan meydana geliyor, bunlardan bazıları Ak Salur, Çepni, Dodurga gibi Oğuz boylarının adlarını taşıyordu. Bir kısmının da Ağçakoyunlu, İnallu gibi Oğuz asıllı oldukları bilinen bu topluluğun bazı oymakları ise Cungar (< Ca’ungar = sol kol), Çavurçı (> Caverçi) gibi isimlerle anılıyordu; dolayısıyla bu sonuncuların Moğol asıllı olabileceği düşünülmektedir. Karakeçililerin taşıdıkları ad sebebiyle Oğuz asıllı oldukları şüphesizdir. Bunlar umumiyetle Ankara’nın güneydoğusunda Bâlâ ile onun doğusundan geçen Kızılırmak arasındaki yörede ikamet etmekteydiler. Karakeçililerin bu yurtları eskiden beri kendi adlarıyla anılmaktaydı. Günümüzde bu yöre idarî bakımdan yine onların ismiyle anılan bir nahiye olup nahiyenin merkezi de Karakeçili adını taşımaktadır. 

Karakeçililer Şarkıpâre, Ortapâre ve Yüzdepâre adlarıyla üç kola ayrılan Uluyörük topluluğu içinde Yüzdepâre’ye mensup olup 33 kışlakta oturmakta ve bu kışlaklarda Uluyörük’ün diğer bütün bölükleri gibi çiftçilik yapmaktaydılar. Yazın gittikleri yaylada hem davarları, sığırları ve atları otlatmakta hem de dinlenerek kendilerini hasada hazırlamaktaydılar. Oymağın vergi veren nüfusuna gelince bu sayı XVI. yüz yılda 2757’dir. Bu nüfusa kadınlar, çocuklar, din adamları, sakatlar, çok yaşlılar, sipahiler ve sipahizâdeler dahil değildir. Vergi nüfusu dörtle çarpılırsa 11.028 rakamı çıkar ki bu sayı oymağın gerçek nüfusu hakkında bir fikir verebilir. Vergi veren Karakeçililer arasında Budak, Gündoğmuş, Tanrıverdi, Yıldırım, Güvendik, Sevündük, Yağmur, Durak, Yaramış, Türemiş, Satılmış, Durmuş, Aydın, Bektaş, Oğurlu, Bozca, İnal, Karaca, Bayat, Kazlı, Salur, Dede Balı, Arslan, Tuman, Ağca, Menteşe, Turahan, Eymür gibi Türkçe isim taşıyanlar pek çoktur. 

Eskişehir yöresinde bulunan Karakeçililer, Uluyörük arasındaki Karakeçililer’in bir koludur. Bu kolun Eskişehir yöresine ne zaman geldiği bilinmemektedir. Bu Karakeçililer’in pek çoğu günümüzde, adı geçen ilin merkez ve Seyitgazi ilçelerindeki yirmiden fazla köyde oturmaktadır. Bunlar, uzun süreden beni her yıl eylül ayında kadınlar da dahil olmak üzere kalabalık bir halde Söğüt’te toplanarak Ertuğrul Gazi’nin türbesini ziyaret etmekte ve burada ziyafet ve şenlikler düzenlemektedirler. II. Abdülhamit bu şenliğe resmî bir hüviyet de verdirmişti. Buna göre bölgedeki en büyük mülkî ve askerî âmirlerle diğer görevliler, pek çoğunu Karakeçililerin meydana getirdiği kafilenin başında yürüyerek türbeyi ziyaret edecekler, ziyaretten sonra günün önemini belirten konuşmalar yapacaklar, ardından askerî bando Osmanlı marşları çalacaktı. 

Bu program imparatorluk sona erinceye kadar düzenli bir şekilde uygulanmıştır. Ayrıca II. Abdülhamit, Karakeçililere mensup seçme gençlerden 200 kişilik mızraklı bir bölük teşkil ettirmiştir. Bu bölüğe Söğütlü Maiyet Bölüğü adı verilmişti. Bunlar cuma selâmlığı ile diğer merasimlerde sarayda yakın ilgi görmüş ve takdir kazanmışlardı. Bölüğün yine Karakeçililerden olan kumandanı Mehmet Efendi, bölüğe mensup bir hemşehrisiyle birlikte Sultan Abdülhamit’in yatak odasının yanında yatardı. II. Abdülhamit onlardan “öz hemşehrilerim” şeklinde söz ettiği gibi Alman İmparatoru Wilhelm’e de Söğütlü Maiyet Bölüğü mensuplarını “akrabalarım” diye tanıtmıştı. 

Eskişehir bölgesindeki Karakeçililerden birçok oba XIX. yüz yılda Balıkesir yöresine göçmüş ve merkez ilçe ile İvrindi ve Balya ilçelerinde yurt tutmuştur. Bunlar günümüzde de adı geçen ilçelerdeki köylerde oturmaktadır. Bilhassa bu Karakeçililer zamanımızda her yerde aranan ve beğenilen güzel halılar dokumaktadır. Karakeçili halılarına diğer Yörük oymaklarının halılarında da görüldüğü gibi hendesî motifler hâkimdir ve bunlar Karakeçili halılarının karakteristiğini teşkil eder. 

Urfa, Ankara, Eskişehir bölgesi dışında bir kısım cemaatlerin Teke ve İçel yöresinde bulunduğu dikkati çekmektedir. 975 (1568) yılına ait bir hükümde, Karakeçili adlı bir cemaatin Karaman ilinde bir sipahinin raiyyeti iken yirmi otuz yıldan beri Teke sancağında yaşadığı için oymağın adının Teke sancağı defterine kaydedilmesi emredilmişti. Teke sancağındaki bu Karakeçili oymağı hakkında başka bilgi yoktur. Ancak zamanımızda İçel’de yaşamakta olan oymaklar arasında Karakeçili adlı bir oymak da bulunmaktadır. Bu oymağın XVI. yüz yılda Teke’de yaşayan Karakeçililer veya onların bir kolu olması mümkündür. Bugün Türkiye’de Karakeçili adını taşıyan bazı köylere rastlanmaktadır. 

Siverek’e ve Besni’ye bağlı Karakeçi adlı köylerle Uluyörük’e mensup Karakeçililerin bulunduğu nahiye ve nahiye merkezi dışında Çorum şehrinde bir mahalle, yine Çorum’a bağlı İskilip ve Sungurlu kazalarında birer köy Karakeçili adıyla bilinmektedir. Bu durum, vaktiyle Çorum yöresine nüfusu az olmayan bir Karakeçili oymağının yerleşmiş olduğunu göstermektedir. 

Ancak bunların Uluyörük Karakeçililerinin bir kolu olup olmadığını tesbit zordur. Karakeçili adını taşıyan iki köy de Manisa’nın Salihli ve Gördes ilçelerinde görülmektedir.

 

–Prof. Dr. Faruk Sümer– 

Tümünü Oku