(Türk
Kağanları ve Sultanları)
(1. Kaynak)
Göktürk
Devletinin kurucusu ve ilk hükümdarı. Göktürkler târih sahnesine çıktıkları
sıralarda Juan-juanlara tâbi olarak, Altay Dağlarında an’anevi sanatları
demircilikle
uğraşıyorlar ve bu devlete silah imal ediyorlardı. Devrin Çin yıllıklarından, Göktürklerin bu sıralarda da dağınık halde bulunmadıkları ve federatif bir mahiyette Juan-juanlara bağlı oldukları görülmektedir. Nitekim Tu-wa adlı başbuğun yerine hanedanın başına geçen Bumin, 534 yılında Kuzey-Tabgaç idarecileriyle siyasi münasebet kurdu. 542?de akıncıların başında Huagn-ho Nehri yakınlarına kadar ilerledi.
uğraşıyorlar ve bu devlete silah imal ediyorlardı. Devrin Çin yıllıklarından, Göktürklerin bu sıralarda da dağınık halde bulunmadıkları ve federatif bir mahiyette Juan-juanlara bağlı oldukları görülmektedir. Nitekim Tu-wa adlı başbuğun yerine hanedanın başına geçen Bumin, 534 yılında Kuzey-Tabgaç idarecileriyle siyasi münasebet kurdu. 542?de akıncıların başında Huagn-ho Nehri yakınlarına kadar ilerledi.
546′da
Juan-juan Devletine karşı ayaklanan Tölesleri itaat altına aldı. Bu
başarısından sonra Juan-juan Devleti hükümdarı ile eş değerde olduğunu
göstermek maksadıyla kızına tâlip oldu. Ancak bu isteğinin kabaca reddedilmesi
üzerine üst üste vurduğu darbelerle Juan-juan Devletini çökertip arâzisini tamamen
hâkimiyeti altına aldı. İl-kağan unvanını alarak tahta çıktıktan sonra eski Hun
başkenti Ötüken’i ele geçirerek devlet merkezi yaptı (552). Bumin Kağan,
hükümdarlığını ilan ettikten sonra, küçük kardeşi İstemi’ye, Yabgu unvanıyla
ülkenin batı kanadının idâresini verdi. İstemi Han, yeni yerler fethederek Batı
Göktürk Kağanlığının temellerini atarken, Bumin Kağan, tahta çıktığı yıl
içerisinde öldü. Yerine, oğlu Kolo (Kara) ve bunun genç yaşta ölümü üzerine de
diğer oğlu Mu-kan Kağan geçti.
(2. Kaynak)
Bumin
(Çince Tu-men)Gök Türk Devleti’nin kurucusu(534?-552).Juan-Juan/Avarlara silah
üreten Gök Türk budununun toparlayıcısı olan Bumin ilk olarak 534 yılında
Çin’de hüküm süren Batı Tabgaç/Wei devletiyle siyasal ilişkiler kurmuş,542′de
Huang-ho/Sarı Irmak yakınlarına bir sefer düzenleyerek kendisini göstermişti.
545′te Tabgaç hükümdarının kendi ayağına elçiler göndermesi artık önemli bir güç
haline geldiğini gösteriyordu.Uzun süredir Juan Juan/Avar federasyonunun bir
üyesi olduğu anlaşılan Türk budununun başında bulunan ve yabgu unvanı kullanan
Bumin 552′de artık kendini Avar hakanı ile eşit görebilmekteydi: Avar hakanının
kzıyla evlenme talebinde bulundu.
Bu istek reddedildi.
Bunun üzerine Tabgaçlar ile akrabalık kuran Bumin Avarlara ağır bir darbe
vurarak uzun süredir bağlı kaldıkları bu federasyonu çökertti ve Ötüken
merkezli bağımsız Gök Türk/Türk Devleti’ni kurdu(552).Bumin bu olay üzerine
il-kağan unvanı aldı. Devletinin batı kanadının yönetimini ve genişletilmesi
işini küçük kardeşi İstemi Kağan‘a verdi. İstemi göreceli bir şekilde kendi
yüksek egemenliğine tabi idi. Bağımsız devleti kurduğu yıl ölen Bumin’in ölümü
hakkında fazla bir bilgi yoktur. Yerine oğlu Ko-lo/Kara Kağan geçti.
Ziyaretiniz için teşekkürler..