Uzun yıllardan beri, Türk
topraklarında kurulan Devletler, Türk Milletimizin varlığını, kimliğini,
geçmişini, uygarlığını, Onur, Töresini büyüklüğünü göstermektedir.
Tarih boyunca, bu topraklarda tek
Millet olan Türkler kurmuş oldukları büyük devletlerini ve Kahramanlıkla,
yiğitlikle dolu tarihlerini savaşlar yansıtmaktadır.
Türk Milleti kültürlü, savaşçı,
Atılgan, kahraman, yiğit bir millet olduğunu düşmanlar, alanlar bildikleri
kadar, tarihlerin ilk sayfalarında Sanlarıyla yer almaktadır.
Türk milletimiz topraklarını,
vatanlarını can, gönülden severek Türk devletlerini tarih boyunca
büyük Türk ulusu kanıyla savunmakla, varlığına sahip olmakla bu uğurda binlerce
şehitler, canlar adak vererek bu vatanı, bu Türk topraklarını kanlarıyla,
canlarıyla koruyarak, savunarak
kazanmışlardır.
Büyük Milletimiz atalarımız
tarafından kurulmuş olan özerk Cumhuriyet, beylik, hanedanlarımız, ve bağımsız
Cumhuriyet, Ata Beylikler, İmparatorluk devletlerimizi içermektedir.
Bu kurulan Türk devletlerimiz
Atabeylerimiz, dünyanın her yerinde ve büyük coğrafyamız olan Türk dünyasında
Oğuz hanın 24 boyundan olduğu tarih boyunca dünyanı Atalarımız Güçleriyle, Yiğitlikleriyle Yönetmişlerdir.
Varlı, üstün, Zengin, Altın Türk Tarihimizde,
uygarlığıyla, gücüyle, kahramanlığıyla, tanınan 16 bağımsız Türk Devletlerin
bulunmaları Bir gerçektir.
Bu büyük Türk devletlerimizden.
Tarih kaynaklarının göstermiş olduğu
Atalarımızla, toprak yurtlarımızın önemi Dünya ulusları içinde en eski
Türkler ön sırada gelmeklerini yansıtmaktadır.
Sayıları daha fazla olan Türk
devletlerimiz Milattan önce beşinci ve dördüncü
yüzyılda ilk Türk soylarının, boylarının ortaya çıkmasıyla ilk Türk
devletlerinin kurulması Türklerin iki bin beş yüz yıldan tarihin alanında
varlığında var olan bir büyük ulus olduğunu doğrulamaktadır.
Kayıtlar, kaynaklar, belgeler Türk,
Milletinin ilk Millet tek Millet savaşçı, yiğit olduğunu, hoşgörü,
alçakgönüllü, insanlığı sever, iyelik, huzur getiren toprak, milletenine,
bayrağına olan sevgisini, bağlılığını
fedakarlığıyla göstermektedir.
Tarihin ilk çağlarından yirminci
yüzyılın son yarısına kadar Türkler dünyanın her yerinde, her yanında birçok
devlet kurmuşlardır ve yönetmişlerdir.
İlk kurulan Türk devleti milattan
önce 4. yüzyılda ortaya çıkan Saka-İskit İmparatorluğu'dur.
İki bin dört yüz yıl ara ile kurulan
bu devletlerin arasında kalan sürede Türkler birçok devlet kurmuşlardır ve
yönetmişlerdir.
Türkler tarihin varlığı olarak,
şanı, temiz yönü, onuru, türesi olarak başka Milletlerden daha fazla
savaşlarda yiğitlikle tanınarak, hak uğrunda, toprak, vatanları, Allah uğrunda
şehit olarak birçok özellikleri ile tanınmaktadırlar.
Türkler beyaz, geniş kafa yapısına
sahip olan bir ırktır. Arkeologların "andronova Turan insanı"
dedikleri bu tipin kalıntılarına Orta Asya'da görünmektedir. Bu ırk, bu büyük Millet, Türk ulusu
çevresindeki ülkelerde yaşayan uzun kafalı ırklardan kesin çizgilerle
ayrılmaktaydı. Türkler, Tanrı Dağları ile Altay
Dağları arasındaki geniş ülkede, bugünkü Çungarya'da yani Doğu Türkistan'ın
kuzey kesimlerinde yaşıyorlardı.
Amerika Kıtasını ilk bulanlar ise ve
bu toprak kendi toprakları olan yine Kızılderili Türkler bulmuştur ve Türk
oldukları dillerinde kullanmış oldukları Türkçe sözlerin yanında Türk ilk dini
olan onlar Şamanızım dinine bağlı olarak, tüm simgelerinde Bozkurt bayrağı ve
Bozkurt ilkesiyle yola çıkmaktadırlar, gelenek, görenekler, düğünleri ise tam
olarak bizim toy düğünlerimiz gibidir, ve Hititler Sümerler soydaşlarımız gibi
onlarda Türk Milletinden oldukları
kaynaklarca, belgelerle kanıtlanmıştır.
Türkler adlarıyla, sanlarıyla,
varlıklarıyla, kimlikleriyle Türk olan Irklarıyla, büyük Ulusları, Milletleri
ile, oymak, aşiret, soylarıyla, boylarıyla, Türk kimlikleriyle dünyanı
yöneterek, eski bir Millet olarak uzun çağlardan, günümüze kadar tüm
özelikleriyle varlıklarını yaşatmaktadırlar.
İlk önceden Türk adı Türkçe konuşan
bu büyük Türk Milletinin birisinin adı olarak, Sonradan bütün Türkçe
konuşanlara Türk adı verilmiştir. Böylece günümüze kadar Türk, Türk
Milleti diye tanınmaktadır.
Türk Sözcüğünün anlamı
"güçlü", yiğit, atılgan, kahraman, savaşçı demektir, ve ilk başlarda
"Türük" olarak söylenmekteydi.
Bu sözcük ilk kez M.Ö.1400'lerde Çin
belgelerinde geçmektedir.
Çin tarihinden öğrenildiğine göre
Türkler M.Ö. 700'lerde Çin topraklarını ve kendi toprakları olanları ele
geçirmeye başlamışlardır. Varlıkları o topraklarda kurmuşlardır.
Türk tarihinin aydın yüzünü yansıtan
tarihimiz eski dönemlerde olan, bulunan izler bir bölüm Türk destanlarında
görünerek varlığını yansımıştır.
Ergenekon destanında Türklerin
düşmanlarınca küçük bir alana sıkıştırıldıktan sonra Türkler güçleriyle, yiğitlikleriyle
çoğalmaları, bakır, demir madenini eriterek, dünya yüzüne dışarıya çıkmaları ve
dünyaya açılmalar ve dünyanı yönetmeleri konusu Türk tarihi açısından çok
kutsal, önemlidir.
Türklerin birçok milletleri
egemenlikleri altına alarak büyük imparatorluklar, kurmaları tam olarak en eski
çağlarda bile yabancı milletlere dikkatini çekerek ve üstün tarih belgelerine
kahramanlıkları, atılgan, yiğitlikleri, savaşçı olduklarıyla geçmişlerdir.
Kurulan bir bölüm bu Türk
devletlerimizden
1-Büyük Hun İmparatorluğu MÖ 204-MS
216
2-Batı Hun İmparatorluğu MÖ 40-216
3-Avrupa Hun İmparatorluğu 375-454
4-Ak Hun İmparatorluğu 420-562
5-Göktürk İmparatorluğu 552-743
6-Avrupa Avar İmparatorluğu 565–803
7-Hazar İmparatorluğu 651–983
8-Uygur Devleti 744–1335
9-Karahanlı Devleti 840–1212
10-Gazneliler Devleti 963–1183
11-Büyük Selçuklu Devleti 1040–1157
12-Harzemşahlar Devleti 1157–1231
13-Altınordu Devleti 1227–1502
14-Osmanlı İmparatorluğu 1299–1922
(Saltanatın kaldırılması-1 Kasım
1922)
15-Timur İmparatorluğu 1370–1507
16-Babür İmparatorluğu 1526–1858
Öte yandan Türk büyük
devletlerimizden olan Selçuklu, Karakoyunlu, Akkoyunlu, Osmanlı, Anadolu Selçuklu, Celaliler,
Safeviler Devleti'nin Türk ulusu tarafından
kurulan beyliklerinin en uzun ömürlülerinden birisi olan Karamanogulları,
Oguzlar'ın Afsar boyundan sayılmaktadır.
Böylece dünyanın her yerinde yaşayan
Aşiret, oymaklar, boylar, soylar, kollar yüzde yüz Türkmen’dir ne kadar Arapça
ve Kürtçe konuşanlar varsa aşiretlerin Türk ırkından Oğuz Hanın 24 boyundan
oldukları belgelidir, tarihin büyük kanıtı olarak kaynaklarla ve arşivlerde
bulunmaktadır,
Artık tüm Aşiretlerimiz,
oymaklarımız, kol, boylarımız kendi Türkmen, Türk soyuna bir an önce
dönmelidirler.
Tanınmış büyük Türkmen
Aşiretlerimizden olan Afşar, Avşar Türkmenleri, XIII. yüzyılın ilk yarısından
bu yana devam eden Türk Moğol döneminde ülkelerini bırakarak, önceden
Azerbaycan ve Şirvan yöresine yerleşerek sonradan Anadolu'ya geçerek,
Türkiye’ni kendilerine vatan edilerek yerleşmişlerdir böylece günümüzde
Diyarbakır, Şanlıurfa ve birçok şehir, ilçelere, köylerde yaşamaktadırlar.
Türkiye Selçuklu Sultani Alâeddin
Keykubad (1220-1237) tarafından Ermenek vilâyetine yerleştirilmişlerdir ve (1228)
Kalabalık, hızlı göç sırasında
Karaman oğlu beyliklerini kurmuşlardır Ve adları Türkmen oymağı, aşireti diye
tarihe geçmiştir.
Böylece Afşar Türkmen aşiretinden
çok sayıda Türk soyları, boylar, kolları günümüzde Türkiye, Irak, Suriye, İran
Horasan, Cezayir, Filistin, Colan, Lübnan, Aman, Libya, Mısır ve birçok Arap
ülkelerinde bulunarak, ne kadar dillerini kayıp etmelerine rağmen yine Türk
olduklarını bilmektekiler ve Türklükle gurur duymaktadırlar.
Oğuz hanın 24 boyundan, Afşar, Avşar
kolundan olan tanınan Türkmen oymak aşireti Morca, Morcalı Oymak, aşireti birkaç
kola ayrılmaktadır.
Bu aşiretin kollarını üç kardeş
tarafından yönetilmiştir göç zorluğunda kalarak birisi Suriye, Halep, diğeri
Irak Telafe, Musul bölgesine yerleşerek, en son kardeş Anadolu’ya yerleşerek, göçün orta Anadolu‘ya doğru ilerlemesiyle o
bölgelerde varlıklarını, benliklerini kurarak çoğalmışlardır.
.
Orta Anadolu’ya yerleşen kardeş günümüzde Oymak, Aşiret başkanlığını kendileri yöneterek, bugünkü Morsalı köyünde
izleri bulunmaktadır.
Ayrıca Küllüm adını taşarak, dağda
olan konaklama yerlerini almaktadırlar.
Morca, Morcalı Aşiretinin küllüme
yerleşerek varlıkları, kültürlerini, gelenekleri, görenekleri tüm Türkmen aşiretlerinden
farklı olmayarak sürdürmüşlerdir, Küllüm dağı ise Selçuklu dönemin de
kervan Sarayı yolu olarak tam Halep-Kilis- Gaziantep-Şanlıurfa, Diyarbakır
yoluna doğru giden ve uzun yıllar birbirlerinden ayrılan üç kardeş kurmuş
oldukları köy, ilçe şehrin Morca, Morcalı diye tanınarak ve tam yüzde yüz
Türkmen aşiretinden olmaları çevreye daha fazla güç, sevgi rüzgârı, hoşgörü,
kardeşlik, sevgi birliği estirmişlerdir.
Artık burası Morcalı aşiretinin
kervanların geçiş güzergâhları olarak kullanılan kervan saray olarak eskiden
kullanmaktaydı.
Morca, Morcalı oymak aşireti,
Karaman oğullarının Aşireti olarak bu aşiret onlara bağlı soylu Türkmen
aşiretidir, bu bölgenin onların tarafından kurularak, dağın eteği ünlü bir ticaret merkezine dönerek Suriye kökenlilerin
tam zenginlik alış veriş, satış alanı olmuştur.
Bu bölgeye yerleşen Morca, Morcalı Oymak, aşireti
bugünkü köy yerine taşınarak günümüze kadar Türklüğünü ve bir Türkmen aşireti
olduklarını dilleriyle, tarihleri ile savunarak, soylarını korumaktadır.
Morca, Morcalı öteki kardeşler ise
sonradan kendi yurtlarına dönerek, bir bölümü hala Suriye, Irak, İran Horasan
ve Arap devletlerinde, Türkmen diye yaşamalarına rağmen birçoğu bu günümüz de
Karamanın Morcalı köyüne göç ederek, Morcalı köyünü Genişleterek kurmuşlardır.
Bu köyde yaşayan ve Gaziantep, Afyon,
Diyarbakır, Şanlıurfa ve öteki Türkiye topraklarında İran, Irak, Suriye,
Filistin, Lübnan devletinde yaşayan
Morca, Morcalı aşireti arsında hiçbir ayrım bulunmamaktadır ayni Türkmen
dilini şivesini kullanarak, yüzde yüz Türkmen olduklarını kanlarıyla benimsemekte
dirler, sevmektedirler törenleri, toy
düğünleri, gelenekleri, görenekleri tüm Türkmenlerle aynidir, birdir yüz
görünüşleri yapımları Kültür, giyim yaşayışları davranışları, oyunları,
düğünleri, ve yüz yapısı konuşmaları birdir, hiç farkı yoktur her bir yönden
birebirlerine benzemektedirler.
Morca, Morcalının yaşamış oldukları bölgeler, tam bir Anadolu
Vatanımızın güzelliğini Türkmen kimliği, Türk ırkının uzun yıllardan beri
kurmuş oldukları büyük devletler, kendi topraklarında , yaşatmış oldukları büyük oymaklarıyla, varlıklarını belgelerle gün ışığa
çıkarmışlardır.
Bu oymak bu aşiretlerden tarihi yüce
büyük devletlerimiz, Türk varlığımız dünyaya hüküm etmesi, Türk Milletimizin
kahraman, yiğit, çalışkan, uygarlık dolu, atılgan yorgunluk, korku, ölüm
düşünmeyen bir Millet olduğunu geçmişimizLE hatırlatarak, tarihlere
yansıtmaktadır.
Onun için Türklüğümüzle Oymak,
aşiretlerimizlegurur duymaktayız.
Morca, Morcalı Türkmen oymak Aşireti
AFYONKARAHİSAR Çevresinde Türkmen
Oymak, Aşiret tam birbirlerinin milli
duygu, milli düşünce, Türkçülük ilkesiyle bağlıdırlar her bir aşiret, öteki
Türkmen Aşiretinin öz be öz kan, can kardeşidir, soydaşıdır.
Günümüzde Morca, Morcalı yanında
bir ölüm bu aşiretler Irak
Türklerinde bulunmaktadır özellikle, Karakeçili, Sarı keçili, Karakoyunlu,
Bayat, Afşar, Lek, Türkan, Barak.
Ayni zamanda Ca'ber, Ca'berli, Caberlü, Caybay
Afyonda şehrinde diğir kardeşleri
Kerkük, Telafer, Tuzhurmatu, Erbil Türk şehirlerine bağlı olan
bölgelerde bulunmaktadır bir bölümü iseBayat köylerinde, Musul şehrinde
bulunmaktadır.
Ayrıca Kerkük ALTUNKÖPRÜ Kasabasında
tanınan ve Türkiye, ayrıca Makedonya’da bulunan
- Köprülü Köprücü bizim Türkmen aşiretidir.
Morca, Morcalı, Morcalu
(Emirdağ’ında ) yaşayarak
- Muğulcalı, Muğulcalu - Müsacalı,
Müsacalu - Muslucalı, Muslucu, Muslucalu diye Irak’ın Musul, TELAFER
Türklerinin Türkmen aşiretinin ayni kolundandır.
(Emirdağ’ında ) yaşayarak ve tanınan Karakol, Karagol Karagül
aşiretinin yaşamış olduğu bölgeleri şehirlerinden Aziziye Kazası)
Günümüzde Irak’ın Vasıt şehrinde
buluna Aziziye ilçesiyle ayni Türkmen aşiretinden oldukları akraba olduklarını
göstermektedir, ayrıca Ankara Bala ilçesinde Kara oğlan diye tanınmaktadırlar,
Karagollu, Karakollu Türkmen aşireti Morca Morcalı tanınan tarih boyunca
bir Türkmen oymak, aşiretidir. Osmanlı devleti döneminden Afyon Emirdağ, Bolvadin yakınında yerleşen
günümüze kadar bu bölgede yaşayan bir Türkmen aşireti,
oymağıdır.
Ayrıca Karaman bölgesin morca
Morcalı, aşireti Morcali adında bir köyleri bulunmaktadır.
Afyon yöresiyle ve Karaman yöresinde
yerleşen, yaşayan Morcalı aşireti bu gün varlığı ile Gaziantep Morcalı köyü ile
bir aşiret bir ırktan, bir boydan olarak
akrabadırlar, Morcalı Aşireti büyük Türkmen aşireti olarak, Afşar, Avşar
boyundan olarak İran Türklerin bölgesi olan Horasan bölgesinden bu topraklara
uzun yıllar beri yerleşmişlerdir.
Morcalı köyü bundan 400 yıllardan
önceleri varlığını, Türk tarihini korumaktadır, Bu yer 30 yıl önceleri görünmektedir, ama
Morcalılar daha önceden buralarda yaşadıklarını söylemektedirler.
Türkmen Aşireti Morca, Morcalı
günümüze kadar tanınan ve yaşayan
Birçok ailelerin Morcalı aşiretinin Türklüğünü, dilini,
kültürünü öteki Türkmen aşiretleri ile ilgili olduğunu göstermektedir.
Morca, Morcalı aşiretinden köyde
tanınanlardan Kara Bekirler (karaman) bölgesinden
bir çok akrabalarıyla aşiretlerini geçmişin, geleceğini bu günününü savunarak
Türkmen aşiretleri ile ayni milli duygu içindedirler.
Bu aile , aşiretin Büyük Oğlanları (yıldız) (şahin ve bakır) Öteki aileler ise Çoğu köye yerleşerek geçimlerini
sürdürmektedirler Ailenin en büyüğü Ahmet adında
olarak Büyük oğlan soyadıyla tanınmaktadır. Ondan gelen oğulları ise Mustafa Kiya Hacı Ömer Güdemeci Ali Halil karavana Mustafa Kiya bir zamanlar köyün
muhtarı olmuştur. Mustafa ise kiyanın oğlu diye Ahmet
köyün uzun yıllar muhtarlığını yapan ve bölgede sözü dinlenen, geçen, sofrası
bol yardımıyla tanınan biriymiş. Hacı Ömer ve Güdemeci Ali’nin erkek
çocukları olmadığı için aşiretin tanınanları ve önde gelenleri akrabalar Morca
aşiretine dahi çıkmaktadırlar. Morcalı ailesi Halil’den (karavana)
çoğalarak aşirete dönmüşlerdir. Karavana Halil’in çocukları Ökkeş ve Mehmet
(kara Memat) adındadır ve köyün önde gelenleri sayılmaktadırlar.
Günümüzde Morcalı büyük bir Türkmen
oymak, aşireti olarak Türk dünyasının birçok topraklarına bulunmaktadır, ister
Türk, ister Arap devletlerinde olsun izleri görünmektedir,ve birkaç köyde
Morca, Morcalı olarak tarihimizde geçmektedir.
Türkmen aşiretinin özü olan Morca
aşireti Türklüğüne, diline, kültürüne, gelenek, göreneklerine bağlı olarak
milli kimlikleri Türkmen kimliğine sahip çıkmaktadırlar.
Böylece Türk aşiretlerimizi,
oymaklarımızı kapsayan Kutsal Tarihimizdeki boylarımız, kollarımız büyük
soyumuz Oğuz han’a dayanarak çok sayıda
büyük devlet kuran milletimi Türk Devletleri'nin Kuruluş ve Yıkılış Tarihleri
aşiretlerini, oymaklarıni içererek kimliğini, Türklüğünü, toprak yurdunu
korumuşlardır.
Bu büyük Türk Devletlerimizden bazıları:
Büyük Hun İmparatorluğu/M.Ö. 4. çağ
- M.S. 48
Avrupa (Batı) Hun
İmparatorluğu/374-496
Ak Hun (Eftalit) İmparatorluğu/4.
çağ sonları - 577
Birinci Göktrük
İmpararorluğu/552-582
Doğu Göktürk İmparatorluğu/582-630
Batı Göktürk İmparatorluğu/582-630
İkinci Göktürk İmparatorluğu/681-744
Uygur İmparatorluğu/744-840
Avrupa Avar İmparatorluğu/6. asır -
805
Hazar İmparatorluğu/7. çağ - 965
Karahanlılar Devleti/840-1042
Gazneliler Devleti/962-1187
Büyük Selçuklu Devleti/1038-1194
Harezmşahlar Devleti/1097-1231
Osmanlı Devleti/1299-1922
Timurlular Devleti/1370-1506
Bâbürlüler (Gürgâniyye)
Devleti/1526-1858
Devletler
Kuzey Hun Devleti/48-156
Güney Hun Devleti/48-216
Birinci Chao Hun Devleti/304-329
İkinci Chao Hun Devleti/328-352
Hsia Hun Devleti/407-431
Kuzey Liang Hun Devleti/401-439
Lov-lan Hun Devleti/442-460
Tabgaç Devleti/386-557
Doğu Tabgaç Devleti/534-557
Batı Tabgaç Devleti/534-557
Doğu Türkistan Uygur
Devleti/911-1368
Liang Şa-t'o Türk Devleti/907-923
Tana Şa-t'o Türk Devleti/923-936
Tisin Şa-t'o Türk Devleti/937-946
Kan-çou Uygur Devleti/905-1226
Türgiş Devleti/717-766
Karluk Devleti/766-1215
Kırgız Devleti/840-1207
Sabar Devleti/5. çağ - 7. çağ arası
Dokuz Oğuz Devleti/5. çağ sonu - 6.
çağ sonu
Otuz Oğuz Devleti/5. çağ sonu - 6.
çağ sonu
Basar-Alan Türk Devleti/1380-?
Doğu Karahanlı Devleti/1042-1211
Batı Karahanlı Devleti/1042-1212
Fergana Karahanlı Devleti/1042-1212
Oğuz-Yabgu Devleti/10. çağın ilk
yarısı - 1000
Suriye Selçuklu Devleti/1092-1117
Kirman Selçuklu Devleti/1092-1307
Türkiye Selçuklu Devleti/1092-1307
Irak Selçuklu Devleti/1157-1194
Eyyubîler Devleti/1171-1348
Delhi Türk Sultanlığı/1206-1413
Mısır Memlûk Devleti/1250-1517
Karakoyunlu Devleti/1380-1469
Akkoyunlu Devleti/1350-1502
Beylikler
Tulûnlular/868-905
İhşidîler/935-969
İzmir Beyliği/1081-1098
Dilmaçoğulları Beyliği/1085-1192
Danişmendli Beyliği/1092-1178
Saltuklu Beyliği/1092-1202
Ahlatşahlar Beyliği/1100-1207
Artuklu Beyliği/1102-1408
İnaloğulları Beyliği/1098-1183
Mengüçlü Beyliği/1072-1277
Erbil Beyliği/1146-1232
Çobanoğulları Beyliği/1227-1309
Karamanoğulları Beyliği/1256-1483
İnançoğulları Beyliği/1261-1368
Sâhib Atâoğulları Beyliği/1275-1342
Pervâneoğulları Beyliği/1277-1322
Menteşeoğulları Beyliği/1280-1424
Candaroğulları Beyliği/1299-1462
Karesioğulları Beyliği/1297-1360
Germiyanoğulları Beyliği/1300-1423
Hamidoğulları Beyliği/1301-1423
Saruhanoğulları Beyliği/1302-1410
Aydınoğulları Beyliği/1308-1426
Tekeoğulları Beyliği/1321-1390
Eretna Beyliği/1335-1381
Dulkadıroğulları Beyliği/1339-1521
Ramazanoğulları Beyliği/1325-1608
Doburca Türk Beyliği/1354-1417
Kadı Burhaneddin Ahmed
Devleti/1381-1398
Eşrefoğulları Beyliği/13. asır
ortaları - 1326
Berçemeoğulları Beyliği/12. çağ
Yarluklular Beyliği/12. çağ
Atabeylikler
Böriler/1117-1154
Zengîler/1127-1259
İl-Denizliler/1146-1225
Salgurlular/1147-1284
Hanlıklar
Büyük Bulgarya Hanlığı/630-665
İtil (Volga) Bulgar Hanlığı/665-1391
Tuna Bulgar Hanlığı/981-864
Peçenek Hanlığı/860-1091
.
Ziyaretiniz için teşekkürler..