TURUKKU KRALLIĞI
ANADOLU (M.Ö. 2250)
Fransız bilginlerinin yürüttüğü kazı
şimdiki Irak–Suriye sınırı yakınında, Fırat çayının batı yakasında, eski Mari
şehrinin arşivini ortaya çıkarmıştı.
Çivi yazısı ile yazılmış tabletlerin
(kil levhaların) metinleri 1950 yılından başlayarak, Georgies Dossin tarafından
Louvre Müzesi haberlerinde seriler halinde yayımlandı.
Yirmiden fazla metinde turukku
şeklinde okunmuş boy adı vardı.
Bu adın Türklerle ilgili olduğunu
ilk kez söyleyen H. Z. Koşay iki tablette turukku sözü olan satırı belgelemiş
ve 1982 yılında Bükreş'te bir bilimsel bültende yayınlamıştır.
1989 yılında S. Bayram, turukku sözü
olan daha 11 tablet olduğunu kaydetmiştir.
Azerbaycan tarihçilerinden Z.
Yampolski, Yusif Yusifov, S. Əlyarov (1996) da Asur metinlerinde geçen turukku
veya turukki boyunu Türk saymış ve bu adın çeşitli zamanlarda ve çeşitli dilli
yazılarda türük//török//turuk//türki şeklinde kullanıldığını kaydetmişler.
-------------------------------------
"Gut"lar, M.Ö. 2400
yılları civarında Sumer ülkesine gelip Akad krallığına son vermiş ve bir
krallık kurup 150 yıl kadar hüküm sürmüşlerdir. Sümer (Kenger) çiviyazılı
metinlerine göre bunların 12 tane kralları vardır.
Bunlardan 4 tanesi kendi
zamanlarında yazılan Sumer belgelerinde, diğer 8 tanesi ise kral listelerinde
mevcut. Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesinde 1937 yılında Sümeroloji
profesörü olan Benno Landsberger ve aynı fakültede Türkolog olan von Gobain,
kral adları üzerinde çalışarak Gut/Kut krallarından 10 tanesinin isminin Türkçe
olduğunu kanıtlamıştır.
Bu kral adları şöyledir:
1) Yarlagan,
2) Tirigan,
3) Şarlak veya Çarlak,
4) Lasirap veya Laşirap,
5) Elulummeş,
6) İnimabakeş,
7) Nikillagap,
8) İngişi veya İnkuşu,
9) İgeşuaş,
10) İbate veya İbati
Landsberger, 1937 yılında toplanan
ikinci tarih kongresinde sunduğu bildiride bunları açıklamıştır.
Bunlardan Yarlagan yargılayan, haber
veren, emir veren anlamında. Orhun Abideleri’ndeki “Yargan” adına benziyor.
Tirigan, Türkçedeki “tiriga” kelimesini hatırlatıyor: diri, canlı, güçlü
anlamında. Türkçede “-agan”, “-egen” ekleri, isimlerden sıfat yapıyor.
Tirigan=kuvvetli, güçlü olan.
Sumercede aynı anlamda “dirig” keimesi var. Elulumeş, ülkeyi büyük yapmış,
anlamında. Şarlak, çarlak ise Türkçede kanatlı hayvan anlamına geliyor.
Anadolu’da şelalelere “şarlak” deniyormuş.
Landsberger’in bu tespitlerinden
sonra yapılan başka çalışmalarda da Türkçe ile ilişkili kelime ve ekler
bulunmuştur.
Gut/Kut’lar, Babil Kralı Hammurabi
zamanında da ortaya çıkmışlardır (M.Ö. 1750). Gutlar; Subarlar, Turukkular
birleşerek Hammurabi ile savaşmışlardır.
Hammurabi ölünceye kadar onlarla
savaşmak zorunda kalmıştır. Sadi Bayram’ın "Kaynaklara Göre Güneydoğu
Anadolu’da Proto-Türk İzleri" adlı kitabında verilen bilgiye göre Turukkularla
ilgili bilgiler bugünkü Suriye topraklarında bulunan Mari (yeni adı Tel-Hariri)
adlı yerde bulunan belgelerden elde edilmiştir.
Bu noktada Prof. Dr. A. Haluk Çay'ın
yorumlarına yer verelim:
"M.Ö. 2350-2150 yılları
arasında Mezopotamya'da büyük bir devlet kurmuş olan Akad hükümdarlarından
Naram Sin'e ait "Mücadelenin kralı" anlamında "Şartamhari
metni" olarak bilinen yazılı kaynak Anadolu'daki Türk varlığı bakımından
oldukça önemli bilgileri ihtiva etmektedir."
"Bu belgenin üç kopyası olup,
ilki Mezopotamya'da Babil'de, ikinci Mısır'da Tel el-Amama'da, üçüncüsü ise
Anadolu'da Hattuşaş'ta (Boğazköy) ortaya çıkarılmıştır. Hattuşaş arşivinde
"Kbo-III, 13" sıra numarası ile tesbit edilmiş olan bu yazılı belge
Hitit (M.Ö. 1750-1200) çivi yazısıyla, Akadça orijinalinden kopya edilerek taşa
kazınmıştır."
"H.G. Gütebock tarafından
deşifre edilen bu belge, Anadolu hakkında ilk tarihi bilgileri vermesi
bakımından çok kıymetlidir. Bu tarihi belgede, Akad Kralı Naram-Sin'e karşı 17
Anadolu kralının güçlerini birleştirerek harekete geçtikleri ancak yenik
düştükleri anlatılmaktadır.
Akad Kralı Naram-Sin tarafından yazdırılan bu
tablette, Akad Kralı kendisine karşı ayaklanan 17 şehir devletinin (Sümerlerden
kalan) adlarını verirken Hatti Kralı ile birlikte, bu ittifakta Türki Kralı
İlşu-Nail ismini de belirtmektedir.
M.Ö. 2250'li yıllarda; hem de Türk
adıyla Anadolu'da bir devlet olduğunun kanıtı olan bu yazıtın 15. satırında
geçen bu ifade; Türklerin milattan önce bile Anadolu'da bulunduğu tezini
doğruluyor.
Bu belgenin 2 önemli noktası vardır.
1- İlk Türk adıyla kurulan devlet,
Göktürk Devleti değildir.
2- Türkler Anadolu'da en az 4500
yıldır vardırlar. Sümerce-Türkçe arasındaki yüzlerce ortak kelimeyi delil kabul
etmeyenler için bile; M.Ö. 2250'lerde, Anadolu'da bir Türk devletinin varlığı
belgelidir. İşin bir diğer ilginç yanı, bu Naram-Sin'in Hz. İbrahim döneminde
yaşayan Kral Nemrut olduğuna dair söylentilerdir.
Önce Sümerlerin, daha sonra da
Asurlular ve Babillerin egemenliğinde kalan Mari şehri, bugünkü Suriye sınırları
içerisindeki Tell Hariri kentidir.
Bugün Louvre Müzesi’nde sergilenen
Akadca yazılmış bu tabletlerin metinleri Fransıza tercümeleriyle birlikte
Georges Dossin tarafından 1950 yılından itibaren yayınlanmaya başlanmıştır.
Dört cilt halinde yayınlanan bu Mari
tabletlerinin 13 tanesinde toplam 22 defa “Turuku”, “Turukku”, “Turukki, ve
“Turuk” biçiminde bir kavim adı geçmektedir.
Bu tabletlere şöyle birkaç örnek
vermek mümkündür:
16 numaralı tablet : “...Uyuyanları
uyandıran ve uyandırdıklarına hiç tayın vermeyen Turukkular gibi yapacağız”.
21 numaralı tablet : “...Bu akından
beri Turukkular’ın sayısı fazla görünmüyor. Fakat artabilir. Onlar gelmeye
devam edecekler.”
22 numaralı tablet : “...Bana
yazdığın Turukkular’la ilgili haberler değişti.”
23 numaralı tablet : “... Bana
Turukkular hakkında yazmıştın. Turukkular’ın çıkış hareketinde bulundukları gün
çok meşgul olduğumdan sana haber veremedim.”
87 numaralı tablet : “...Kral bana
herşeyden önce, Turukkular’ın hücum ettiklerini, Nithim’i kuşattıklarını
yazdı.”
Otomatik alternatif metin yok.
Sizce Turukkular, Türklerden başka
kim, hangi topluluk olabilir?
Saygılarımızla
Ziyaretiniz için teşekkürler..