ALANLAR

ALANLAR

Tarihte “Alan” veya “As” adıyla anılan bu eski halk, M.Ö. dönemlerde bugünkü Kazakistan topraklarında yaşamaktaydılar.

Miladi dönemin başlangıç yıllarında ise Alanların büyük bir bölümü Volga ırmağını geçerek Don ırmağı civarlarına, Kırım ve Kuzey Kafkasya topraklarına gelerek bu bölgelerde uzun yıllar hakimiyet kurmuşlardır. [s. 48] Alanların bir bölümü ise, M.S. V. yüzyılda bugünkü Ukrayna’nın güneyinde yaşayan Cermen-Got kavimleriyle birlikte Orta Avrupa üzerinden İspanya ve Fransa’ya kadar gitmişler ve hatta kuzeybatı Afrika’da bile izler bırakmışlardır. İspanya ve Fransa’da yerleşen Alanların bir kısmı ise daha sonra İtalya dolaylarına göç etmişlerdir. Kuzey Kafkasya’da yerleşen Alanların bir bölümü, Moğol istilasından kaçan Kıpçaklarla birleşerek XIII. yüzyılda Macaristan’a gitmişler, XVII. yüzyılın sonlarına doğru orada Macarlarla karışarak asimile olmuşlardır.

...Bu belgeler 1400 yıllık bir tarih sürecini içeriyor. Bu belgeleri yazanlar; Arap, Gürcü, Suriyeli, Rus, Rum, Fransız, Macar ve Alman alimlerdir. Bu belgelerden ortaya çıkan gerçekleri şu şekilde özetleyebiliriz:

1. Alanlar öteki Türk kavimlerine oranla daha yüksek bir kültüre sahiptiler ancak diğer vasıfları eski Türk kavimleriyle aynıdır.
2. Alan-Asların dili Türk dilidir.
3. Alan-Aslar Türk kavmidir.
4. Tarihte bilinen Türk kavimlerinin bir kısmına alimler “Alan” adını vermişlerdir.
5. Bazı alimler, Alan-Asları Türk kavimleri grubunda göstermişlerdir.

Ahmat Bayramkulov, Alanların Dilleri Hakkında Tarihi Belgeler,
Çeviren: Adilhan Adiloğlu, Kırım Dergisi, Sayı: 25,
Ankara, 1998, s. 48-52

M.S. 1. Binyılda Asya ve Avrupa'nın Türk kabileleri erken feodal halkları olarak şekillenmiştir. Bunların bir çoğu kendi alfabelerine ve devletine sahipti. En güçlü Türk kabileleri birliğinden birisi de M.S. 1. yy.dan IV. yy.a kadar Kuzey Kafkasya'da hüküm sürmüş olan Alan kabileleri federasyonudur. Bu federasyonun dağılmasından sonra Alanların bir kısmı 375 yılında Hunlarla birlikte batıya gitmiş, diğer kısmı, Merkezi ve Batı Kafkasya'nın dağlık bölgelerine çekilmiş ve Kafkasya'nın Doğu Avrupa, Ön ve Küçük Asya halklarının tarihinde önemli roller oynamıştır.

Alanların bir bölümü, Hunların baskısıyla batıya çekilmiş, Fransa ve İspanya'ya kadar gitmiş; oradan da Cebelitarık Boğazı üzerinden geçerek Kuzey Afrika'nın önemli bir kesimini zapt etmiştir.Şimdiki Cezayir, Fas ve Tunus sınırlarında Alan-Vandal devletini kuran Alanlar, oradan gemilerle Roma'ya askeri seferler düzenlemişler ve V. yy.lın sonlarında Roma'yı tahrip etmişlerdir. Daha sonraları Alanlar yerli kabbilelerle karışarak İspanyol halkının şekillenmesinde yer almışlardır. Alanlar, Katalonya bölgesi (Türkçe-"İkinci Alanya") halkının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. İspanyol etnograf Hoze Manuel Gomes-Tabanera, Türk-Alanların İspanyol etnogenezine katıldıklarına vurgu yapmaktadır. (Sovyetskaya Etnografya, 1966, No:5, s.62)

Alanlar hakkında daha ayrıntılı ve tam bilgileri Ammianus Marcellinus'da (IV.yy.) bulabiliriz. Yazar hacimli "tarih"inde Alanları şu şekilde anlatıyor: " Alanlar uzun boylu, güzel görünümlü ve hafif sarı saçlıdırlar. Silahlarının hafifliği nedeniyle oldukça hareketlidirler. Daha sade ve daha kültürlü hayat tarzıyla Hunlara tamamıyla benzemektedirler." Yazar sözlerini " Onlar barbar geleneklerine göre kılıçlarını yere saplıyorlar ve Mars'a olduğu gibi kılıca tapıyorlar" diye sürdürmektedir. (Tarafımızdan altı çizilmiştir-Yazarlar) (Latıryev, 1906, s.341)

Kazi T. LAPYANOV
İsmail M. MİZİYEV'in

"Türk Halklarının Kökeni" Kitabından