Çavuş oku tarihte Türkler tarafından
bulunmuş ve kullanılmış bir ok çeşididir. Çavuş oku öldürme amaçlı değildir.
Temreni* özel olarak üretilmiştir. Temren üzerinde delikler açılmıştır.Ok
fırlatıldığında ise delikten hızla geçen hava tiz bir ses çıkarır.
Bu ses ile düşmanın moralini bozmak
ve cesaretini kırmak amaçlanmıştır.Bu nedenle çavuş okuna ''ıslık çalan ok '' ,
''ıslıklı ok'' veya ''vızlayan ok'' da denilmiştir. Bu oktan çıkan ses hem
askerlere ne tarafa yükleneceklerini anlatır hem de düşmanın moralini bozmak
için kullanılmıştır. Aynı anda aynı yöne doğru en az 1000 askerin bu ıslık
çalan oku attığı düşünüldüğünde , ortaya çıkan sesin düşman üzerinde ağır
psikolojik baskı yarattığı ortadadır.
Çinlilerin aktardığı rivayetlere göre
çavuş okunun mucidi bizzat Mete Han'dır*. İlk kullanımı ise M.Ö 209'da Mete
Hanın ilk düzenli Türk Ordusunu
kurmasıyla olmuştur. Bu ordu tamamen atlıydı.Kendi ordusunu eğitmeye başlayan
Mete Han ,savaşta kullanılmak üzere ıslıklı bir ok yapıp bu oku nereye atarsa
askerlerinden de o oku takip etmelerini istemiştir. Mete bu okun kullanılmasını
askerlerine öğretirken hepsinin dikkatini toplamasını ve ıslık çalan okun
gittiği yöne ok attırarak eğitmiştir. Uzun eğitimler sonucunda ise askerler
artık birer robot haline gelmiştir. Bu şekilde
Mete Han önce en sevdiği ata , ardından ise karısına doğru ıslık çalan
oku atmış. Bu okun gittiği yöne ok atmayan askerlerini ise cezalandırmıştır. Bu
şekilde kendisine bağlı ve disiplinli bir ordu yetiştirdi.
Mete Han'ın Zafere Götüren
Özellikleri
Bu bize her ne kadar atını ya da
eşini öldürmesi gibi gözükse de birlik ve beraberlik için , bağımsızlık ve
özgürlük için emre kesin itaat etmeyi ifade etmektedir. Mete'nin eğitimde
uyguladığı yöntem olan ''emre itaat , anında karar vermek ve gösterilen hedefi
vurmak'' gibi bugünde geçerli ilkeler ve kurallar geçerliliğini korumaktadır.
Okun Mete Han ve sonrasında
Kullanımı
Baideng Muharebesinde* Çinlileri
kıstıran Hun ordusunda bu oklardan yüzlercesinin bulunduğu düşünülmektedir.
Osmanlı ordusunda ise Çavuş Oku daha çok talimat vermek amacıyla
kullanılmıştır. Ok ancak kıdemli komutanlara tahsis edilmiş ve bu askerlerde
okun sesini kullanarak askerleri yönlendirmiştir. Bu oku Timur ve Cengiz Handa
kullanmıştır. Osmanlı ordusunda da kullanılan bu oka ''çavuş oku'' ya da
''kılavuz oku'' da denilmiştir. Türk orduları işaret fişeği görevi gören bu ok
ile bozkır da düşmanlarını bozguna uğratmada etkili olmuştur.
Ek Bilgiler:
*Temren: Okun veya Kargının ucundaki
özel delikli parçadır. Demir,kemik ve bakır gibi parçalardan yapılmıştır.
*Mete Han: Yabgu Mo-tun ya da Tanhu
Moutun , daha da bilinen adıyla Me-te Han , Türk Tarihinin en önemli
yöneticilerinin başında gelmektedir. M.Ö 209-174 yılları arasında Hun Devletini
yöneten Tanhu Mo-tun , bu süre zarfında devleti , dönemin en önemli gücü haline
getirmiş , kendinden sonra hüküm sürecek Hun Türklerine muazzam devlet yapısını
miras olarak bırakmıştır. 35 senelik Hanlığı döneminde ezeeli düşmanları
Çinlileri hakimiyet altına almış , doğu ve batıda Hun Türklerini birleştirerek
günümüzdeki Hazar Denizi ve Doğu Türkistan arasındaki coğrafyaya hükmetmiştir.
*Baideng Muharebesi: M.Ö 200 yılında ,
Hunlarla Çinliler arasındaki en ünlü çarpışmalarından biridir. Araziyi iyi
kullanan ve Kaçar gibi yaparak (Turan Taktiği) beklenmedik şekilde saldıran
Mete'nin ordusu Çinlileri bozguna uğrattı. Çin İmparatoru ve kalan askerleri
bir kaleye sığındılar. İmparator'un barış teklifini Mete kabul etti. Mete
amacına ulaşmıştı Çin'e korku salmış ve kendisine vergiye bağlamıştı.
Okuduğunuz İçin Teşekkür Ederim. Bir
sonraki Yazımıza Kadar Esen Kalın.
Yararlandığım kaynaklar;
--Bahaeddin Ögel Türk Mitolojisi 1.
Cilt 4.Baskı Sf:8 Hunlar ,Gumilev.Bölüm 5 Islık Çalan Oklar
--Hunlar, Gumilev. Bölüm 5 :Islık
Çalan Oklar
http://www.turkcebilgi.com/%C3%A7avu%C5%9F_oku
http://www.delinetciler.org/nedir/83603-cavus-oku-nedir-atessiz-silahlar.html
http://unalyildiz.blogspot.com.tr/2015/07/turklerin-de-kullandg-cavus-oku-nedir.html
http://www.tariheyolculuk.org/2013/03/mete-ve-islk-calan-oklar.html
http://www.milletgazetesi.gr/view.php?id=227
Gönderen Ötüken Ormanının Filizlerizaman: 14:27