ALANLAR
Tarihte
“Alan” veya “As” adıyla anılan bu eski halk, M.Ö. dönemlerde bugünkü Kazakistan
topraklarında yaşamaktaydılar.
Miladi
dönemin başlangıç yıllarında ise Alanların büyük bir bölümü Volga ırmağını
geçerek Don ırmağı civarlarına, Kırım ve Kuzey Kafkasya topraklarına gelerek bu
bölgelerde uzun yıllar hakimiyet kurmuşlardır. [s. 48] Alanların bir bölümü
ise, M.S. V. yüzyılda bugünkü Ukrayna’nın güneyinde yaşayan Cermen-Got
kavimleriyle birlikte Orta Avrupa üzerinden İspanya ve Fransa’ya kadar
gitmişler ve hatta kuzeybatı Afrika’da bile izler bırakmışlardır. İspanya ve
Fransa’da yerleşen Alanların bir kısmı ise daha sonra İtalya dolaylarına göç
etmişlerdir. Kuzey Kafkasya’da yerleşen Alanların bir bölümü, Moğol
istilasından kaçan Kıpçaklarla birleşerek XIII. yüzyılda Macaristan’a
gitmişler, XVII. yüzyılın sonlarına doğru orada Macarlarla karışarak asimile
olmuşlardır.
...Bu
belgeler 1400 yıllık bir tarih sürecini içeriyor. Bu belgeleri yazanlar; Arap,
Gürcü, Suriyeli, Rus, Rum, Fransız, Macar ve Alman alimlerdir. Bu belgelerden
ortaya çıkan gerçekleri şu şekilde özetleyebiliriz:
1.
Alanlar öteki Türk kavimlerine oranla daha yüksek bir kültüre sahiptiler ancak
diğer vasıfları eski Türk kavimleriyle aynıdır.
2.
Alan-Asların dili Türk dilidir.
3.
Alan-Aslar Türk kavmidir.
4.
Tarihte bilinen Türk kavimlerinin bir kısmına alimler “Alan” adını
vermişlerdir.
5.
Bazı alimler, Alan-Asları Türk kavimleri grubunda göstermişlerdir.
Ahmat
Bayramkulov, Alanların Dilleri Hakkında Tarihi Belgeler,
Çeviren:
Adilhan Adiloğlu, Kırım Dergisi, Sayı: 25,
Ankara,
1998, s. 48-52
M.S.
1. Binyılda Asya ve Avrupa'nın Türk kabileleri erken feodal halkları olarak
şekillenmiştir. Bunların bir çoğu kendi alfabelerine ve devletine sahipti. En
güçlü Türk kabileleri birliğinden birisi de M.S. 1. yy.dan IV. yy.a kadar Kuzey
Kafkasya'da hüküm sürmüş olan Alan kabileleri federasyonudur. Bu federasyonun
dağılmasından sonra Alanların bir kısmı 375 yılında Hunlarla birlikte batıya
gitmiş, diğer kısmı, Merkezi ve Batı Kafkasya'nın dağlık bölgelerine çekilmiş
ve Kafkasya'nın Doğu Avrupa, Ön ve Küçük Asya halklarının tarihinde önemli
roller oynamıştır.
Alanların
bir bölümü, Hunların baskısıyla batıya çekilmiş, Fransa ve İspanya'ya kadar
gitmiş; oradan da Cebelitarık Boğazı üzerinden geçerek Kuzey Afrika'nın önemli
bir kesimini zapt etmiştir.Şimdiki Cezayir, Fas ve Tunus sınırlarında
Alan-Vandal devletini kuran Alanlar, oradan gemilerle Roma'ya askeri seferler
düzenlemişler ve V. yy.lın sonlarında Roma'yı tahrip etmişlerdir. Daha
sonraları Alanlar yerli kabbilelerle karışarak İspanyol halkının
şekillenmesinde yer almışlardır. Alanlar, Katalonya bölgesi
(Türkçe-"İkinci Alanya") halkının önemli bir bölümünü
oluşturmaktadır. İspanyol etnograf Hoze Manuel Gomes-Tabanera, Türk-Alanların
İspanyol etnogenezine katıldıklarına vurgu yapmaktadır. (Sovyetskaya
Etnografya, 1966, No:5, s.62)
Alanlar
hakkında daha ayrıntılı ve tam bilgileri Ammianus Marcellinus'da (IV.yy.)
bulabiliriz. Yazar hacimli "tarih"inde Alanları şu şekilde anlatıyor:
" Alanlar uzun boylu, güzel görünümlü ve hafif sarı saçlıdırlar.
Silahlarının hafifliği nedeniyle oldukça hareketlidirler. Daha sade ve daha
kültürlü hayat tarzıyla Hunlara tamamıyla benzemektedirler." Yazar
sözlerini " Onlar barbar geleneklerine göre kılıçlarını yere saplıyorlar
ve Mars'a olduğu gibi kılıca tapıyorlar" diye sürdürmektedir.
(Tarafımızdan altı çizilmiştir-Yazarlar) (Latıryev, 1906, s.341)
Kazi
T. LAPYANOV
İsmail
M. MİZİYEV'in
"Türk
Halklarının Kökeni" Kitabından