Türklerin Kullandıkları Alfabeler

Türklerinkullandığı alfabeler Türkler tarih boyunca birçok alfabe kullanmışlardır. Türkçenin binlerce yıllık geçmişi içinde, alfabe üzerinde değişmeler yaşanması doğaldır. Fakat Türkler, bazen yakın dönemler içinde birden fazla alfabeyi benimsemişlerdir. Bu da dil ve edebiyat çevresinde değişiklikler yaratmış, farklı gelişmeler yaşanmasında etkili olmuştur.

Türklerin farklı alfabeleri kabul etmelerinde türlü nedenler etkili olmuştur. Göktürkler döneminde Türkler’e ait olan, milli alfabemiz Göktürk alfabesini kullanan Türkler; İslam’ın etkisiyle Arap yazısından etkilenmeye başlamıştır. Göktürkler, devlet ortadan kalkana kadar Göktürk alfabesini kullanmışlar, Uygurlar, yavaş yavaş müslümanlaşmaya başladıkları için, Arap harflerini biraz değiştirerek oluşturdukları Uygur alfabesini kullanmaya başlamışlardır. Zaman içinde Uygur alfabesi, Göktürk alfabesinin yerini almıştır. Karahanlı döneminin sonuna kadar bazen iki alfabe birlikte kullanılmışsa bile, Uygur alfabesi baskın olarak kullanılmıştır.

Osmanlı dönemiyle birlikte, Türkler üzerinde Arapların etkisi iyiden iyiye artmış ve Arap harfleri olduğu gibi kabul edilmiştir. Arap alfabesi 6-7 yüzyıl boyunca kullanılmıştır. Bu dönem içerisinde harflerin harekelerinin atılması veya alfabeye yeni harfler eklenmesi gibi Arap alfabesi üzerinde bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu nedenle bu dönem içerisinde kullanılan alfabeye “OsmanlıAlfabesi” demek de yanlış olmayacaktır. 

TürkiyeCumhuriyeti’nin kuruluşuyla birlikte, Türkçenin gerilemesine ve bozulmasına neden olan, Türk dili üzerinde Arapça ve Farsçanın çok büyük bir etkisi olmasına neden olarak görülen Arap alfabesi kaldırılarak; Latin kökenli Türk alfabesi kabul edilmiştir. Gerçekleştirilen dil devrimi sayesinde, Türkçenin ses yapısına daha uygun harfler kullanılmış, Türkiye’deki okur-yazar oranında kısa sürede ciddi artış görülmüştür.

Latin alfabesinin kullanılmaya başladığı dönemde, Sovyet Rusyası’nın baskıcı ve soykırımcı rejimi altında yaşamaya çalışan Türk boyları, zorla Rus alfabesini (kirilalfabesini) kullanmak durumunda bırakılmışlardır. İstemeyerek de olsa, üzerlerindeki baskıcı tutumun etkisiyle Kiril alfabesini kullanmaya başlayan Türkler; ancak Sovyetler Birliği yıkıldıktan sonra kavuştukları bağımsızlıklarıyla birlikte Türk alfabesini (Latin alfabesini) kullanmaya başlamışlardır. Bugün yalnızca Kırgızistan ve Kazakistan gibi birkaç Türk devletinde bu alfabe kullanılmaktadır.

Aşağıda, Türklerin tarih içerisinde kullanmış oldukları beş farklı alfabe hakkında bilgi alabileceğiniz sayfaların bağlantısı bulunmaktadır:

1. Göktürk alfabesi

2. Uygur alfabesi

3. Arap alfabesi

4. Türk (Latin) Alfabesi

5. Kiril alfabesi

cokbilgi.com
Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…